Na bijna twee maanden onderhandelen zijn D66, GroenLinks en PvdA eruit: op donderdag 17 mei presenteerden de drie partijen het beleid voor de komende vier jaar. GroenLinks vaardigt daarbij twee toppers als wethouder af: Martine Leewis (Duurzaamheid & Mobiliteit) en Yvonne van Delft (Werk, Economie & Cultuur). In dit interview vertellen ze over hun ervaring, verwachtingen en wat zij hopen te gaan bereiken.
Hoe zijn jullie in de Leidse politiek terecht gekomen?
Martine: “Dat gebeurde al even terug! Ik ben eigenlijk binnengekomen via de landelijke afdeling van GroenLinks, na een ’Oh My God’-moment over het klimaat: ik vond dat er echt wat gedaan moest worden om dat te redden. Ik ben al twintig jaar bezig met waterbeleid, dus klimaatproblematiek was voor mij al lang niet meer abstract. In mijn baan was ik wel op praktisch vlak met de klimaatproblematiek bezig, maar de ideologische kant miste ik. Daarom besloot ik me voor GroenLinks in te gaan zetten, de partij die toch het dichtste bij mijn standpunten staat. Ik werd actief in de werkgroep voor waterbeleid van landelijk GroenLinks. Zo belandde ik uiteindelijk bij Water Natuurlijk, een waterschapspartij waarmee onder andere GroenLinks in de waterschappen vertegenwoordigd is. Bij het Hoogheemraadschap van Rijnland was ik eerst fractievoorzitter en zit ik sinds drie jaar in het dagelijks bestuur. Toch wilde ik ook in mijn woonplaats Leiden meer gaan doen. Ik werd gekozen tot voorzitter van GroenLinks Leiden en zat voor de gemeenteraadsverkiezingen in de kandidatencommissie. Toen de verkiezingen eraan kwamen, hielp ik de gemeenteraadsfractie en het bestuur van GroenLinks Leiden met nadenken over de mogelijkheid dat GroenLinks wethouders zou leveren na de verkiezingen. Op een gegeven moment vroegen mensen in mijn omgeving echter: “Martine, zou je dit zelf niet willen doen?”. Zo groeide het idee bij me. Ik verlaat Rijnland met pijn in mijn hart, maar ben wel intens gelukkig dat ik wethouder voor GroenLinks mag worden.”
Yvonne: “Ook bij mij gebeurde dat al een tijdje geleden. In 1999 ging GroenLinks in het Europees parlement van één naar vier zetels, en toen ben ik daar aan de slag gegaan. Ik ben er uiteindelijk niet heel lang gebleven, want het werk was niet echt iets voor mij. Maar ik heb wel aan mijn collega’s beloofd dat ik lid zou worden van GroenLinks, en zo geschiedde. Meteen kreeg ik allemaal lokaal nieuws en mailtjes van de afdeling van Leiden. Zo kwam ik ook te weten dat GroenLinks Leiden raadsleden zocht. Ik ging naar een informatiebijeenkomst daarover, en het leek me wel interessant, dus meldde ik me aan. Tot mijn verbazing stond ik voor de gemeenteraadsverkiezingen plots op plek 2! Toen GroenLinks dat jaar uitkwam op zes zetels, ben ik in de gemeenteraad terechtgekomen. Uiteindelijk ben ik wel eerder uit de raad gestapt, omdat ik griffier in Delft werd. Dat was niet te combineren met het avondwerk voor de gemeenteraad. Hierna was ik een aantal jaren minder actief voor GroenLinks. Het gevoel groeide echter dat ik toch weer wat in Leiden wilde doen. Dat was vier jaar geleden, en ik werd weer gemeenteraadslid. En nu zijn we hier!"
Waarom is de positie van wethouder bijzonder voor jullie?
Martine: “Het is zo’n eerzame positie. Je hebt echt het gevoel dat je op deze manier het vertrouwen krijgt van je achterban. Maar ik heb ook het gevoel dat er echt veel van me verwacht wordt, dus het is ook spannend. Op één van de gebieden waarvoor ik als wethouder verantwoordelijk ga worden, duurzaamheid, verandert er momenteel veel. Ik ben al mijn hele leven bezig met klimaat en water, en had altijd het gevoel dat ik alleen in de woestijn aan het roepen was. Maar nu is dat niet meer zo. We gaan duurzaamheid echt aanpakken, en ik ben een van de mensen die dat mag gaan doen. Dat voelt zo bijzonder.”
Yvonne: “Ik vind het vooral heel leuk dat ik wethouder ga worden in Leiden. Ik zou niet zo snel wethouder willen zijn in een andere stad. Verder vind ik het mooi om als wethouder echt dingen te kunnen gaan veranderen. Dat kan natuurlijk ook in de gemeenteraad, maar als wethouder heb je een grotere kans om het verschil te maken."
Hoe gaan jullie je de komende vier jaar inzetten om van Leiden een nog groenere, socialere stad te maken?
Martine: “Een belangrijk speerpunt vind ik dat we Leiden klimaatadaptiever moeten maken. Bijvoorbeeld via projecten zoals Leiden weer als een spons te laten werken: dit betekent dat er minder stenen en meer groen in de stad moeten komen, zodat regenwater niet tot wateroverlast leidt. Ook belangrijk is dat we bij bouwprojecten ruimte voor vergroening inplannen, volgens het principe “pas toe of leg uit”. Als het kan, dan moet men vergroening in het project inpassen; als men het niet kan inpassen, moet men goed kunnen uitleggen waarom. En dit alles moet met harde cijfers: men moet echt met de extra kosten voor vergroening rekening houden in de projectplanning. Verder wil ik laten zien dat onze belofte om de binnenstad autoluw en autovrij te maken geen loze is. We willen de Aalmarkt, Pieterskerk, Hooglandse Kerk, Oude Rijn en Nieuwe Rijn als eerste gaan aanpakken. Dat moeten Leidenaren de komende periode op straat dus echt gaan zien. Ik wil ook kijken of het mogelijk is om bijvoorbeeld kleinere, elektrische bussen door het centrum te laten rijden en de grote bussen regionaal in te zetten. En natuurlijk is het extra ontwikkelen van fietsparkeerplaatsen ook ontzettend belangrijk.”
Yvonne: “Aan de ene kant zijn we enorm bezig met vergroening, waar Martine zich mee bezighoudt en wat ze ook al aankaartte. Het akkoord tussen de partijen staat er vol mee, dus dat gaan we nu echt uitvoeren. Aan de kant van de sociale stad willen we ervoor zorgen dat mensen niet langs de kant blijven staan. Werk is daarbij een belangrijk element: het is één van de manieren waardoor mensen zich gewaardeerd voelen. Werk kan ervoor zorgen dat mensen het gevoel hebben dat ze meedoen, dat ze ergens voor opstaan. Daar moet dus meer focus op komen. Ik vind het ook erg belangrijk om na te denken over hoe we van Leiden een inclusievere stad maken. Dat is een minder grijpbaar doel, maar je kan het bereiken door gemengd wonen te stimuleren, door gemengde wijken te bouwen, door mensen te stimuleren om elkaar beter te leren kennen. Zo zorg je ervoor dat mensen zich niet buitengesloten voelen."
Op welke manier gaan jullie de komende vier jaar op jullie portefeuilles het verschil maken?
Martine: “Ik wil graag de verbinding gaan zoeken. Er moet op het vlak van duurzaamheid veel gebeuren, maar dat gaat niet lukken vanachter mijn bureau. Verbinding leggen met de mensen in de stad, dat moet je doen om het verschil te maken. Participatie met de stad is iets waar ik graag mee aan de slag wil. Mijn uitdaging is om mensen te raken die niets hebben met mijn standpunten over duurzaamheid en misschien zelfs vooroordelen hebben over GroenLinks."
Yvonne: “Ik hoop om meer mensen aan het werk te helpen, en om daarbij ook de economische kant en de ondernemers te betrekken. Dat is een nieuwe aanpak, want vroeger werden deze domeinen altijd apart bekeken. Verder wil ik de Leidse ondernemers helpen om verduurzaming in hun onderneming door te voeren, terwijl we toch ook nodeloze regels willen laten varen. Op het vlak van cultuur wil ik aan de slag met Lucas van Leyden-fonds, een fonds van een miljoen euro voor kunst in de buitenruimte. Ik wil kijken of we dat geld op een goede, mooie manier kunnen uitgeven. En voor het emancipatiebeleid gaan we bijvoorbeeld het roze stembusakkoord uitvoeren. Ik hoop zo echt stappen te zetten naar een brede acceptatie van allerlei groepen mensen in Leiden."
Waarom is dit beleidsakkoord een prachtig resultaat voor GroenLinks-stemmers?
Martine: “Het beleidsakkoord ademt GroenLinks uit: qua inhoud en qua ambitie. Tijdens het onderhandelingsproces hadden alle onderhandelaars veel respect voor ieder zijn expertise. Zo mocht ik zelf een paragraaf aanreiken over waterbeleid. De sfeer achter de schermen zit goed, en er is vertrouwen in elkaar. Dat zijn mooie uitgangspunten."
Yvonne: “Eigenlijk heeft Martine het al gezegd: het beleidsakkoord ademt GroenLinks. Ik heb niet het gevoel dat we ergens een compromis moesten maken. Er staan ook punten van andere partijen in, maar dat zijn niet punten waar wij als GroenLinks op tegen zijn."
Waarom mogen GroenLinks-stemmers blij zijn met deze coalitie?
Martine: "We mogen in eerste plaats sowieso al ontzettend trots zijn op onze verkiezingsuitslag. We zijn dubbel zo groot geworden in Leiden! We zijn niet meer een kleine partij, maar hebben een breed mandaat! Mensen zeggen tegen ons: ga het maar eens proberen. Dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt. Het is zo bijzonder dat je eindelijk deze idealen en standpunten kunt uitdragen. En dat kunnen we heel goed samen met de D66 en PvdA. Er zijn vast wel accentverschillen tussen onze partijen, maar in de grote lijn zijn het collega's waar we het heel vaak mee eens zijn.”
Yvonne: “Dat klopt helemaal. GroenLinks, D66 en PvdA zitten dicht bij elkaar qua visie en standpunten. We zitten vaak op een lijn, dus ook op onderwerpen die niet in het beleidsakkoord staan en nog niet geregeld zijn, komen we er wel uit. Het wordt een constructieve samenwerking. En ik wil ook toevoegen dat ik die constructieve samenwerking ook met de andere partijen in de gemeenteraad aan wil gaan. We hebben met de coalitie een kleine meerderheid, maar ik wil proberen om ook andere partijen van onze voorstellen te overtuigen.”
Hoe zien jullie de samenwerking met GroenLinks Leiden voor je?
Martine: "Ik denk dat de leden mij minder goed kennen dan bijvoorbeeld de fractievoorzitter, Walter van Peijpe. Maar dat wil ik veranderen. GroenLinks voelt als mijn familie, en ik wil dat de leden dat gevoel ook hebben als ze mij als wethouder zien. Verder denk ik dat de leden en ik elkaar goed kunnen aanvullen. GroenLinks maken we met elkaar, en de GroenLinks-visie is nu ook een beetje de stadsvisie. Maar je wilt wel dat die visie de komende jaren blijft meegroeien. Als leden nieuwe kansen zien en nieuwe uitdagingen aandragen, kan ik dat weer meenemen, en vice versa. Zo komen we telkens een stapje verder."
Yvonne: “Ik ga eerst beginnen met het inwerktraject op mijn portefeuille. Maar daarna wil ik graag regelmatig aan onze leden laten weten hoe het gaat met het realiseren van onze speerpunten. Ik ga samen met Martine kijken hoe we daar een mooie vorm voor kunnen vinden. Daarnaast zijn de leden, net als andere inwoners van Leiden, van harte welkom om met ideeën, vragen en opmerkingen bij ons aan te kloppen. GroenLinks-leden zijn natuurlijk ook onze ogen en oren in de stad.”
En hoe zien jullie de samenwerking met de andere wethouders voor je?
Martine: “Voor mij is het echt zo’n verfrissende sfeer met deze groep mensen. We hebben vier ontzettend leuke vrouwen en een gezellige vent. Natuurlijk komen er momenten waarop iemand je verrast of waarop er een conflict ontstaat, maar: ‘What doesn’t kill you, makes you stronger.’ Ik kijk uit naar de eerste onenigheden, want die maken de samenwerking nog rijker."
Yvonne: “Ik verwacht dat het een constructieve samenwerking zal zijn, en ook een vrolijke samenwerking. En ik ben heel benieuwd naar hoe die zich gaat ontwikkelen!"
En dan nog twee leuke vragen! Als eerste: hoe hebben jullie deze persoonlijke overwinning gevierd?
Martine: “Het gevoel van “Yes, ik ben wethouder!” moet nog groeien, want het proces is nog niet helemaal rond. Maar het begint er toch te komen. Komende week heeft GroenLinks een aantal leuke feestjes gepland staan. Ik krijg ook mooie reacties van de mensen met wie ik samenwerk via de Hoogheemraadschap. En dit weekend heb ik besloten om voor vrienden een ‘Oops, I did it again’-borrel te houden. Het idee: ik werd wakker en was wethouder!"
Yvonne: “Bij mij hoeft het niet meer te groeien. De voordracht is rond, dus voor mij voelt het juist al heel erg echt. We hebben vorige week het akkoord al gevierd met de gemeenteraadsfractie van GroenLinks en met de fracties van de D66 en PvdA. Dat was voor mij het feestmoment. Toen ik iedereen daar samen zag staan, werd ik ontzettend blij. Het is zo spannend en groots allemaal, niet te bevatten!"
Hoe gaan jullie ontspannen nu jullie deze drukke taak op je gaan nemen?
Martine: “Ik heb een hele lieve hond, waarmee ik graag lange wandelingen maak. Verder ben ik ook mijn tuin tot droomtuin aan het ombouwen. Met moestuinen en al! Dus tips voor tuinieren zijn meer dan welkom.”
Yvonne: “Ik sport graag en hou ervan om naar buiten te gaan, de natuur in. Een boekje lezen, een glaasje wijn drinken met vrienden… Dat ontspannen komt wel goed!”