Een mooi initiatief van de Leidse afdelingen van GroenLinks en PvdA: afgelopen vrijdag organiseerden ze samen een discussieavond over het basisinkomen. Het onderwerp is actueel, nu Nederlandse gemeenten hiermee mogen gaan experimenteren. De vraag of het basisinkomen wellicht een optie voor Leiden zou kunnen zijn, werd deze avond echter niet beantwoord, daarvoor liepen de meningen te zeer uiteen.
Panellid Paul Ulenbelt (SP Tweede Kamer) is een verklaard tegenstander van het basisinkomen. ‘Het betekent dat de overheid je een (te laag) inkomen verstrekt en dat je het verder maar zelf moet uitzoeken. Alle bijzonder toelagen worden immers afgeschaft.’ Hij ziet meer in een eerlijke verdeling van werk en inkomen. Johan Luijendijk, initiatiefnemer van het burgerinitiatief Basisinkomen, ziet het basisinkomen juist als een werkbaar alternatief voor een met boetes en ondoorzichtige regels omgeven uitkering. ‘De bijstand verlamt mensen, terwijl het basisinkomen juist stimuleert om tijd te investeren in andere zaken dan werk, zoals sociale of culturele activiteiten.’
Verstoorde arbeidsmarkt
Lisa Westerveld, raadslid voor GroenLinks in Nijmegen, wees op de problemen van de verstoorde arbeidsmarkt, waarin mensen enerzijds vastlopen in te drukken banen, terwijl aan de andere kant van het spectrum werkloosheid heerst. ‘Het basisinkomen biedt mensen de vrijheid om andere keuzes te maken, en een waardevolle bijdrage te leveren aan de samenleving.’ Ook wees ze erop dat de beloning van werk in het huidige stelsel arbitrair is, waardoor banen die iets bijdragen aan de maatschappij, zoals de zorg, onderbetaald zijn, in schril contrast met de hoge salarissen in de financiële sector, waarvan het nut veel lastiger aantoonbaar is.
Wie zal dat betalen
Over de vraag hoe het basisinkomen betaald zou moeten worden, bleef de nodige onduidelijkheid bestaan. Volgens Luijendijk zou een inkomstenbelasting van 45% alle kosten moeten kunnen dekken. Ook de afschaffing van diverse belastingvoordelen als de hypotheekrenteaftrek werd genoemd als mogelijke financieringsbron. Een conclusie die iedereen leek te kunnen onderschrijven was dat in elk geval een flinke hervorming van het belastingstelsel en een fatsoenlijke herverdeling van werk nodig is.
De avond werd afgesloten door raadsleden Ashley North (GroenLinks) en Anna van den Boogaard (PvdA). Ashley gaf namens GroenLinks aan dat het wenselijk zou zijn als Leiden zich aan zou sluiten bij het landelijk experiment met het basisinkomen. Op die manier wil hij oplossingen vinden voor in ieder geval 2 problemen: de enorme bureaucratie rondom de sociale zekerheid en de activering van (langdurig) werklozen. Met GroenLinks gebruikt Ashley graag het experiment met het basisinkomen om te investeren in een socialere stad, met minder regeltjes en meer vertrouwen.
Het is echter nog lang niet zeker of een meerderheid van de Leidse politiek deze keuze zal volgen. Ook de debatavond gaf geen uitsluitsel. Met vlammende betogen over en weer eindigde het in een doelpuntrijk gelijkspel.