De kostendelersnorm, ook wel bekend als de mantelzorgboete, is een omstreden instrument: het kort Leidenaars met gemiddeld €350,- op hun uitkering juist als zij iemand opvangen die hulp nodig heeft. Een bizarre en kwalijke zaak, waartegen de Leidse raad zich via een GroenLinks-motie al eerder heeft uitgesproken. Nu lijkt de gemeente de norm tóch onterecht te gebruiken. Raadslid Ashley North vraagt om opheldering.

Een bijdrage leveren aan de maatschappij. Meedoen als volwaardig burger. Actief en betrokken zijn bij je gemeente. Dit zijn de hoofddoelen van de Participatiewet, die regelt welke mensen wanneer recht hebben op een uitkering. Haaks op deze doelen staat een omstreden instrument uit de wet: de kostendelersnorm. Deze norm staat ook wel bekend als de “mantelzorgboete” of de “boete op solidariteit”, omdat deze mensen juist kort op hun uitkering, met gemiddeld €350,- per maand, als zij iemand in nood opvangen, zoals een dakloze of een hulpbehoevende oudere. Logischerwijs verlaagt hierdoor juist de bereidheid van familie en vrienden om hulp te bieden en een bijdrage te leveren aan de stad.

Gelukkig heeft de Leidse raad zich in 2016 uitgesproken tegen de excessen van de kostendelersnorm. Een politieke meerderheid stemde toen in met de GroenLinks-motie die het college onder meer opriep om:

  • Mensen die tijdelijk een dak- of thuisloze opvangen niet te korten op hun uitkering gedurende in ieder geval de eerste 6 maanden van opvang.

  • Ook mantelzorgers die een hulpbehoevend persoon in huis nemen of zelf tijdelijk bij diegene in huis wonen maatwerk te bieden.

  • Elk kwartaal te rapporteren over de inzet van de kostendelersnorm en de (tijdelijke) uitzondering hiervan voor mantelzorgers en mensen die dak- en thuislozen opvangen.

Helaas moet de fractie van GroenLinks concluderen dat het college aan in ieder geval deze laatste oproep geen gehoor geeft. Zo wordt in de kwartaalrapportages van 2017 geen enkele keer gesproken over de kostendelersnorm. Hierdoor kan de raad niet controleren hoe de uitvoering van de andere verzoeken uit de motie verloopt en wordt het onmogelijk gemaakt om erop toe te zien dat mantelzorgers en mensen die dak- en thuislozen opvangen inderdaad tijdelijk worden ontzien van de kostendelersnorm.

Zorgwekkender is nog wel dat GroenLinks de afgelopen maanden verschillende berichten heeft ontvangen dat de kostendelersnorm wel degelijk wordt opgelegd aan mensen die mantelzorgen of een dak- of thuisloze opvangen. Dit gaat ronduit in tegen de wensen van de raad. Op deze manier worden Leidenaars immers ontmoedigt solidair te zijn en zich te ontfermen over een ander. En dat is nu juist wat GroenLinks en een meerderheid van de raad wilden voorkomen bij het aannemen van de motie over de kostendelersnorm.

Daarom stelt GroenLinks op grond van artikel 45 van het Reglement van Orde het college de volgende vragen:

  1. Hoe vaak heeft het college sinds 2016 de kostendelersnorm opgelegd?

  2. In hoeveel gevallen heeft het college sinds 2016 een uitzondering gemaakt en dus de kostendelersnorm niet opgelegd, omdat mensen bijvoorbeeld mantelzorg verlenen of een dak- of thuisloze opvangen?

  3. Erkent het college de berichten dat de gemeente inderdaad de kostendelersnorm heeft opgelegd aan groepen waarvan de raad juist heeft gezegd dat deze tijdelijk uitgezonderd mogen worden? Zo ja:

    1. Om hoeveel gevallen gaat het?

    2. Met welke redenen heeft het college de wensen van de raad naast zich neergelegd en toch geen uitzondering gemaakt?

  4. Is het college bereid om (alsnog) de verzoeken van de raad uit te voeren en mensen die mantelzorg verlenen en/of een dak- of thuisloze opvangen tijdelijk te ontzien van de kostendelersnorm?

  5. Is het college bereid om, zoals de raad per motie heeft verzocht, in de kwartaalrapportages over de Participatiewet gedetailleerd te rapporteren over de inzet van de kostendelersnorm en de uitzonderingen voor de genoemde groepen?

Ashley North
GroenLinks