Voorzitter, 

Zelfredzaamheid. Zo lijkt de tijdgeest van de afgelopen decennia zich samen te vatten. In dat ene woord. 

Het is vooral de taak aan ons allen, maar met name aan elk individu, om zelfredzaam te worden. 

Leef je in een tochtige sociale huurwoning, betaal je torenhoge energiekosten en worden de prijzen in de supermarkt steeds hoger? Zorg dan maar gewoon, dat je wat zelfredzamer wordt. 

Ben je afhankelijk van zorg door een chronische ziekte, en als starter zoekend naar een geschikte woning die je maar niet kunt vinden? Nou, dan is er best wel wat hulp beschikbaar. Maar het belangrijkste is dat jij het voor jezelf goed weet te regelen. 

Ben je vaak ongelijk behandeld door je afkomst, huidskleur of geaardheid, en wil je niets liever dan geaccepteerd worden voor wie jij nu eenmaal bent? Wordt dan maar wat harder, neem karatelessen en leer goed voor jezelf op te komen. 

Zelfredzaamheid, als eindoplossing voor alles. 

Nu hebben we natuurlijk best vangnetten beschikbaar. Hulp wordt geboden, maar wel achter tientallen verschillende loketten. Landelijk, lokaal, via een zorgverzekering, de WMO of het zorgkantoor. Via de belastingdienst, de lokale sociale dienst of de SVB. 

En de écht zelfredzame mens, die wordt gewoon geacht om zich in dat woud aan instanties te redden. 

Sinds een paar maanden ben ik naast bij werk als raadslid ook werkzaam bij de sociale werkvoorziening van Den Haag. Daar ontmoette ik een van de meest zelfredzame mensen die ik ken. Laten we hem Larry noemen. Larry kan elk apparaat bedienen dat hij in zijn handen krijgt, werkt hard en is altijd vrolijk en energiek. Soms heeft hij een dag niet gegeten, maar dat lijkt weinig effect te hebben. En ondanks dat hij geen huis heeft, lukt het hem om elke nacht een dak boven zijn hoofd te hebben, al is dat in een kraakpand. Larry gaat uit van zijn eigen kracht en weet zichzelf in zijn eentje, goed te redden. 

kaderbrief

Wat wel in de weg zit zijn de woede-uitbarstingen die hij soms kan hebben. Eén verkeerde trigger kan leiden tot een minuut lang schreeuwen, schoppen tegen voorwerpen en schelden. Een behandeling hiervoor wijst Larry stelselmatig af. 

Toen Larry op een dag graatmager en bont en blauw geslagen op zijn werk verscheen, weigerde hij naar het ziekenhuis gebracht te worden.

Toen Larry een aantal dagen niet op werk verscheen en onbereikbaar was, moesten we de politie bellen om hem te gaan zoeken. Het was namelijk niets voor hem om weg te blijven van werk. Maar na 2 dagen dook hij ineens weer op. Een beetje ziek en zwak, maar gezond. En hij vond het toch wel jammer en onnodig dat de politie was ingeschakeld. 

Larry, hét ideaal van zelfredzaamheid. De man die zich totaal op zichzelf richt, zichzelf opsluit in zijn eigen wereldje en uithaalt wanneer je probeert daarin binnen te dringen. 

Moeten wij Larry dan maar laten? Maar gewoon accepteren dat hij zorg en hulp mijdt? En maar gewoon blij zijn dat hij zijn eigen leventje lijdt zonder te klagen? 

Of is hier een ander ideaal nodig? Een ideaal van ZORG. Van HULP. Van blijvend aandacht en waardering geven, in de hoop dat Larry op een gegeven moment durft om zich open te stellen, en een veiliger toekomst tegemoet te gaan. Ik denk het laatste. 

“ De vergroening van de stad, het versnellen van de energietransitie, en het bouwen van betaalbare woningen kan allemaal nog jarenlang gefinancierd worden, door slim te begroten en door het maken van heldere keuzes.  ”
Rembrandt Rowaan ・ Fractievoorzitter
kaderbrief 2

Inmiddels hebben we afscheid moeten nemen van Larry. De plotselinge woede-uitbarstingen maakten de werksituatie te onveilig voor de andere medewerkers. Ik weet zeker dat hij zichzelf wel redt, maar gun hem van harte alle zorg en ondersteuning toe. 

Die zelfredzaamheid, voorzitter, houden we ook hoog als ideaal in relatie tot de natuur. Op 12 april was het ‘Dutch Overshoot Day’. Op dat moment waren wij als land door al onze biocapaciteit voor heel 2023 heen. Zou iedereen op aarde leven als wij in Nederland, dan zouden er 3,6 aardes nodig zijn. 

Het kappen van regenwouden zodat grondstoffen naar ons verscheept kunnen worden. 

Het massaal stoken van fossiele brandstoffen.  

Het megalomaan fokken van koeien, ze continu zwanger houden om elk druppeltje melk eruit te persen, en de pasgeboren stiertjes als restproduct ruimen. 

Zeggen wij tegen die regenwouden, de atmosfeer en die koeien dat ze maar wat zelfredzamer zullen moeten worden? Ja, maar eigenlijk is het nog veel erger dan dat. We vergeten eenvoudigweg dat die regenwouden, atmosfeer en koeien überhaupt bestaan. 

Voorzitter een cultuur waarin individuele zelfredzaamheid de boventoon voert lokt uit dat mensen gaan pakken wat ze pakken kunnen. Rijkdom leidt tot meer en meer rijkdom, door graaiflatie, door vermogens die passief groeien en alsmaar hogere dividentuitkeringen en bonussen aan aandeelhouders en top CEO’s. En dat terwijl een groeiende groep mensen in armoede terecht komt en aanvoelt dat ze ernstig achtergesteld wordt. 

De enige manier om hier iets aan te doen is strijden tegen het ideaal van zelfredzaamheid, met een ZORGENDE overheid. 

Een zorgende overheid voor de natuur én voor de mensen van nu en de toekomst. In tijden van hoge rentes, torenhoge inflatie en oorlog in Europa is dat heel moeilijk te realiseren. 

TOCH - en nu komt dan ook de meer hoopvolle boodschap - ondanks die uiterst onzekere situatie, lukt het om in Leiden de ambities overeind te houden. De ambities die horen bij een ZORGENDE overheid. Door investeringen in klimaatrechtvaardigheid, eerlijke lonen, en ambitieus inclusiebeleid. 

Het is erg bijzonder dat er hier een Kaderbrief voor ons ligt, die financieel sluitend is. De vergroening van de stad, het versnellen van de energietransitie, en het bouwen van betaalbare woningen kan allemaal nog jarenlang gefinancierd worden, door slim te begroten en door het maken van heldere keuzes. 

Wel voorzitter komt GroenLinks de komende weken met een aantal voorstellen. Zo is er nog een groot bedrag beschikbaar voor nieuwe manieren van werken in het sociaal domein. Manieren van werken waardoor onze inwoners sneller, fijner en meer laagdrempelig geholpen worden. Zoals doorbraken in de hulpverlening aan gezinnen met meerdere problemen; het plaatsen van jeugdhulp verleners op de opvang, en door het inrichten een Integraal Kind Centrum. Wij roepen het college op om hier zo snel als mogelijk mee aan de slag te gaan.  

Ook vragen wij aandacht voor de cultuursector en dan vooral voor de kleine makers. Die innovatieve creatieveling, die ons verwonderen en inspireren, maar die vaak moeite hebben om zich te redden tussen de meer gevestigde spelers in het veld. Ook zij hebben baat bij een ZORGENDE overheid. Met de voorgestelde bezuiniging op het cultuurfonds kunnen wij dan ook niet volledig meegaan. Het schrappen van kosten voor overhead vinden wij pijnlijk, maar ook begrijpelijk, en daarmee is GroenLinks akkoord. We willen graag met de gemeenteraad in gesprek om de subsidies voor de makers overeind te houden. We willen ook dat gemeente bekijkt hoe de culturele subsidies transparanter verstrekt kunnen worden en tot slot willen we dat de gemeente uitzoekt wat de beste vorm is om meer Leidenaren bij cultuur te betrekken en nieuwkomers in de sector te helpen hun plek te vinden, bijvoorbeeld een cultuurraad of cultuurcommissie. Hierin nemen wij het initiatief samen met de PvdA.

Dan tot slot nog voorzitter, ons armoedebeleid. Een week geleden ontvingen wij een onderzoek waaruit blijkt dat gezinnen met oudere kinderen niet volledig rond kunnen komen. Dat moeten wij repareren in ons nieuwe armoedebeleid. Ook moeten we ervoor zorgen dat de hulp die de gemeente biedt ook iedereen bereikt. Dat vraagt niet alleen maar communicatie en goede campagnes, maar ook dat regelingen actief naar mensen toe gebracht worden, en dat het mogelijk wordt gemaakt om meerdere hulpaanvragen tegelijk bij de gemeente in te dienen. Ook kijken wij reikhalzend uit naar de invoering van de Leidse Sleutelpas, waardoor elke Leidenaar straks gemakkelijk mee kan doen aan sport en cultuur. 

Voorzitter, in een samenleving waarin zelfredzaamheid als hoogste goed wordt gezien, moet de overheid haar taak actief vervullen. De ZORGENDE overheid zal de planeet en mens moeten ondersteunen, zodat we eindelijk stoppen met het structureel overschrijden van de grenzen van onze planeet, en de grenzen van menselijke waardigheid. 

Dank u wel.