Voor jongeren vinden de vragenstellers het met name belangrijk dat zij de gewoonte opbouwen verstandige seksuele keuzes te maken. Voor de seksuele gezondheid is het belangrijk dat iedereen goede kennis heeft over seksualiteit, het eigen lichaam koestert en hierdoor een positief zelfbeeld krijgt.
Daarnaast vinden GroenLinks, D66, PvdA en SVL het belangrijk dat er goede voorlichting is over voorbehoedsmiddelen en dat deze voor iedereen betaalbaar en ruim beschikbaar zijn. Dat geldt voor de pil, condooms en ook voor de hiv-preventiepil PrEP. Zeker voor groepen bij wie de kans op hiv-besmetting[ii] groter is.
Seksuele gezondheid en strijd tegen hiv
Wereldwijd zetten de Verenigde Naties[iii] zich in om voor 2030 de hiv/aidsepidemie onder controle te krijgen. In Nederland zijn ambities hierover geformuleerd in het ‘Nationaal Actieplan Soa, hiv en seksuele gezondheid’[iv] dat onder meer als doelstelling heeft:
“Inwoners van Nederland zijn goed geïnformeerd en in staat om keuzes te maken over hun seksuele gezondheid […] en hebben toegang tot passende, betaalbare en laagdrempelige gezondheidsvoorzieningen (zoals testen en anticonceptie), zorg, advies, ondersteuning en bescherming bij hulpvragen en problemen rond hun seksuele gezondheid, inclusief soa en hiv.”
Recentelijk heeft het kabinet een beleidsvisie[v] seksuele gezondheid gepresenteerd die bovenstaande doelen nog eens onderstrepen. Concrete actie en meer middelen hiervoor zijn alleen nog niet aangekondigd. Dat heeft ongetwijfeld ook effect voor lokaal en regionaal beleid van GGD Hollands Midden (HM) en de gemeente.
GroenLinks, D66, PvdA en SVL willen graag weten welke uitdagingen en mogelijkheden het stadsbestuur van Leiden ziet om op ambitieuze wijze verder vorm te geven aan het bevorderen van seksuele gezondheid van iedere Leidenaar.
Raadsvragen
Op grond van artikel 45 van het Reglement van Orde stellen de leden Van Spronsen, Hoogeboom, Beimer, Lemmens en Wijnands het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Leiden de volgende vragen:
1. Is het College met GroenLinks, D66, PvdA en SVL van mening dat het bevorderen van de seksuele gezondheid, de kennis hierover en het tegengaan van soa’s en nadrukkelijk ook het bestrijden van hiv/aids een belangrijke taak is van de gemeente in samenwerking met onder meer GGD Hollands Midden, zorgverleners en het Leidse onderwijs? Zo nee, waarom niet?
2. Kan het College aangeven op welke wijze de GGD in samenwerking met partners kennis over seks en seksuele gezondheid voor alle Leidenaars bevordert?
3. Zijn er knelpunten of belemmeringen waar de GGD tegen aanloopt, bijvoorbeeld qua middelen, capaciteit of scholen die niet willen samenwerken? Zo ja, welke zijn dat?
Jongeren
Afgelopen september is het vierde Seks onder je 25e-onderzoek[vi] van Rutgers en Soa Aids Nederland gestart. Ook GGD Hollands Midden ondersteunt dit onderzoek.
Uit het laatste onderzoek (2017) blijkt dat van alle jongeren (12-25 jaar) slechts 70% bij de eerste keer seks een condoom gebruikt. Dit daalt na de eerste keer naar 60% bij losse seksuele contacten. Ook laat 75% van de jongens en 66% van de meisjes zich niet testen wanneer zij zonder condoom wisselende contacten hebben.
Bij jongens die seks hebben met andere jongens of mannen ligt condoomgebruik tijdens de eerste keer gemiddeld op 39%. Slechts 61% van hen gaf aan bij de laatste mannelijke sekspartner een condoom te hebben gebruikt.
Opvallend is dat homo- en biseksuele jongens (17 jaar en ouder) vaker seks hebben gehad met iemand die zij kenden via een dating app (44% tegenover 6% voor heterojongens). Goed nieuws is dat zij zich veel vaker laten testen op soa’s en hiv dan heterojongens.
4. Is het College bereid, met samenwerkingspartners zoals scholen en GGD, in te zetten op een bredere voorlichting onder jongeren over het belang van condooms in het tegengaan van zwangerschappen, soa’s en hiv en eventuele taboes hierover bespreekbaar te maken? Zo nee, waarom niet?
5. Zo ja, kan het College aangeven wat er nu voor jongeren gebeurt en waar het College nog mogelijkheden ziet voor verbetering?
LHBTI+-personen
GroenLinks, D66, PvdA en SVL maken zich zorgen over de seksuele gezondheid van LHBTI+-jongeren en vraagt extra aandacht voor deze groep. Uit onderzoek van Rutgers blijkt dat sociale veiligheid bijdraagt aan een goede geestelijke- en ook seksuele gezondheid[vii].
Vooral homo- en biseksuele jongens[viii] krijgen regelmatig te maken met discriminatie en geweld: 41% wordt wel eens uitgescholden vanwege de seksuele voorkeur, zo’n 16% wordt wel eens bedreigd en 12% is wel eens geschopt en geslagen. Dit gebeurt ook op school[ix] en door schoolpersoneel: een belangrijke plek voor de meeste jongeren en waar zij ook veel tijd doorbrengen.
Voldoende aandacht voor seksuele- en genderdiversiteit en de aanwezigheid van Gender & Sexuality Alliances (GSA’s)[x] op scholen lijkt een duidelijk positief effect te hebben. Daarom wil onze fractie graag weten hoe het staat met aandacht voor de sociale veiligheid en seksuele gezondheid van deze groep op scholen.
6. Hoeveel Leidse scholen besteden er tijdens de biologieles bij het onderwerp seksuele gezondheid en/of de mentorles ook voldoende en positieve aandacht aan seksuele en genderdiversiteit?
7. Hoeveel Leidse scholen hebben op dit moment een GSA?
8. Is het College bereid, met scholen en maatschappelijke partners, te werken aan de aanwezigheid van een GSA op iedere Leidse school voor het einde van deze raadsperiode? Zo nee, waarom niet?
Bredere toegankelijkheid PrEP
Daarnaast dringt GroenLinks aan op een bredere toegankelijkheid van PrEP als voorbehoedsmiddel. Zeker omdat PrEP effectief bijdraagt aan het bestrijden van hiv/aids. De toegankelijkheid is nu beperkt omdat maar een kleine groep mee kan doen aan de pilot van de GGD.
Via en voor de huisarts is het vaak onbekend dat PrEP-medicatie, naast condooms, ook een mogelijkheid is om hiv te voorkomen. Daarnaast is PrEP via de huisarts kostbaar: ongeveer 30-50 euro per maand.[xi]
Hierdoor raken er jaarlijks toch nog mensen besmet met hiv bij wie dat eigenlijk voorkomen had kunnen worden. Dat is niet alleen niet alleen een persoonlijk drama, maar draagt ook bij aan de flinke stijging van de zorgkosten[xii] en verdere verspreiding. Daarom is het belangrijk ook in Leiden en Hollands Midden stevig in te zetten op preventie.
9. Hoeveel personen doen mee aan de PrEP-medicatiepilot via de GGD en hoeveel personen die in aanmerking komen staan er op dit moment op de wachtlijst?
10. Is er in overleg met de GGD een mogelijkheid om deze PrEP-groep te vergroten waardoor de wachtlijst kan worden verminderd, zoals in Tilburg is gebeurd?
11. Hoe verhoudt de grootte van de pilot van GGD HM zich tot de pilot van bijvoorbeeld GGD Haaglanden (in verhouding tot aantal inwoners per GGD-gebied)? En als de groep in de pilot van GGD HM kleiner is, waarom is dat?
12. Is het College bereid bij huisartsen de kennis over PrEP te doen vergroten en de mogelijkheid PrEP voor te schrijven breder onder de aandacht te brengen zodat meer Leidenaars toegang krijgen tot dit preventiemiddel? Zo nee, waarom niet?
Schurft
Op dit moment slaan allerlei zorginstanties alarm over de enorme toename van schurft, onder andere bij jongeren en studenten. Schurft wordt overgedragen tijdens langdurig huidcontact, bijvoorbeeld tijdens de seks of bij elkaar in bed slapen.
Het is ongevaarlijk, heel vervelend én besmettelijk. Het is bovendien lastig constateren of de besmetting echt voorbij is. Daarom is bijvoorbeeld in studentenhuizen de kans op herbesmetting groot. GGD Hollands Midden heeft in Leiden[xiii] al een speciaal spreekuur geopend voor schurftbesmettingen.
13. Is er in Leiden ook een toename van schurftgevallen? Zo ja, hoe groot is deze?
14. Op welke manier gaan gemeente en GGD deze schurftuitbraak tegen?
15. Komt de GGD ook met een voorlichtingscampagne onder jongeren en studenten om bewustwording te vergroten? Zo nee, waarom niet?
Voetnoten
[i] LHBTI+ staat voor lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender en intersekse personen, de + staat voor andere maar niet alle groepen van niet-hetero of gender-non-conforme personen
[ii] Vooral homo- en biseksuele mannen en transgenderpersonen lopen een hoger risico. soaaids.nl/nl/professionals/themas/soa-hiv-cijfers/hiv-cijfers-in-nederland
[iii] www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/UNAIDS_FastTrack_highlights_en.pdf
[iv] www.rivm.nl/sites/default/files/2018-11/RIVM_NAP_DEF_V4mmTg.pdf
[v] open.overheid.nl/repository/ronl-efae50be45c221fb6efb38c8797301cb9ffa1c2c/1/pdf/kamerbrief-over-beleidsvisie-seksuele-gezondheid.pdf
[vi] https://rutgers.nl/onderzoeken/seks-onder-je-25e/
[vii] rutgers.nl/wp-content/uploads/2021/09/Seks-onder-je-25e-Samenvatting.pdf
[viii] https://rutgers.nl/wp-content/uploads/2021/09/103-vragen-over-jongeren-en-seks.pdf
[ix] www.uu.nl/nieuws/lhbt-jongeren-vaker-gepest-door-schoolpersoneel
[x] www.gsanetwerk.nl/gender-and-sexuality-alliance/
[xi] www.thuisarts.nl/hiv/ik-wil-prep-gaan-slikken-om-geen-hiv-te-krijgen
[xii] Het Aidsfonds meldt dat er in Nederland tussen 2019-2021 tenminste 48 personen besmet geraakt zijn met hiv die geen toegang hadden tot PrEP. Die hiv-besmettingen betekenen naar schatting alleen al de komende vijf jaar een stijging van de zorgkosten van 2,5 miljoen euro. “PrEP is de hiv-preventiepil. PrEP is veilig en biedt effectieve bescherming tegen hiv. Breed gebruik van PrEP zorgt dat het aantal nieuwe hiv-infecties sneller daalt. PrEP is een standaard onderdeel van hiv-preventie. Om de hiv-epidemie te stoppen moeten alle bewezen, effectieve interventies tegelijkertijd ingezet worden. Dus én condooms, én PrEP, én testen én behandelen.” aidsfonds.nl/nieuws/hiv-cijfers-nederland-effect-prep-te-zien-maar-toegang-tot-hiv-preventiepil-onvoldoende/
[xiii] 12ft.io/proxy?q=https%3A%2F%2Fwww.parool.nl%2Fnederland%2Fraadselachtige-schurftuitbraak-onder-studenten-het-gaat-snel-mis%7Eb7c45837%2F%3Freferrer%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.google.com%252F