GroenLinks blijft investeren in Leiden, zoals de afgelopen vier jaar met GroenLinks in het college ook gebeurde. De gemeentelijke begroting is voor GroenLinks een middel om onze doelstellingen voor een duurzaam, sociaal, vrij en bruisend Leiden te verwezenlijken. De financiën zijn daarbij belangrijk en laten zien welke ruimte we hebben. Maar een begroting kun je niet los zien van bijvoorbeeld de sociale ongelijkheid of klimaatverandering. Gedurende de coronapandemie hebben we bijvoorbeeld kunnen zien dat landelijke overheden veel geld in de economie pompten om mensen en bedrijven te steunen en overeind te kunnen houden. Daarom bekijken we de gemeentelijke begroting in relatie tot alles wat er gebeurt in de stad: als de armoede toeneemt, de klimaatdoelen niet gehaald worden of de lucht flink vervuild raakt, nemen we de ruimte om wat meer uit te geven – en als het goed gaat kunnen we wat meer ruimte maken. Om dit in beeld te brengen, stellen we de eerste Leidse Donutbegroting op.
Beter begroten
We streven naar een duurzame begroting waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen en waarbij de vervuiler betaald. Daarnaast streven we naar transparantie en proberen we een grotere bijdrage van het rijk te krijgen voor jeugdzorg, thuiszorg en bijstand.
- De afgelopen decennia zijn steeds meer taken van het rijk bij de gemeente komen te liggen zonder een bijpassende extra hoeveelheid extra geld. Daarom lobbyen we samen met andere gemeenten voor een betere bijdrage vanuit het rijk voor onder andere jeugdzorg, thuiszorg en de bijstand.
- We brengen jaarlijks de behaalde resultaten voor alle doelstellingen in kaart en publiceren deze zo overzichtelijk mogelijk, waar dat kan per wijk. Zo zijn we en transparant naar Leidenaars en de pers, én kunnen we zelf het beste de doelstellingen in de gaten houden.
- GroenLinks laat de vervuiler betalen. Vergunningen en leges worden waar mogelijk afhankelijk van milieuprestaties. Bijvoorbeeld door de OZB-tarieven* te verlagen bij betere energielabels. Hierbij kijkt de gemeente naar de mogelijkheden om woningeigenaren met een lager inkomen via bijvoorbeeld subsidie te ondersteunen bij verduurzaming.
- Bij GroenLinks dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten. Wanneer het nodig is om onze doelen te halen, is het verhogen van de gemeentelijke belastingen (bijvoorbeeld door verhoging van de OZB) bespreekbaar. We ontzien daarbij mensen met een laag inkomen.
- Bij het vaststellen van belastingtarieven verrekenen we ook de belasting van de natuur. Zo kijken we bij de rioolheffing bijvoorbeeld naar maatregelen voor klimaatadaptatie en vergroening omdat die de druk op het riool verminderen. Bij afvalstoffenbelasting letten we op de hele productiecyclus en kijken we naar de effecten van de transitie naar een circulaire economie.
- De gemeente moet fossielvrij gaan boekhouden. Dat betekent onder meer dat zij haar financiële partners (zoals bank en pensioenfonds) aanspreekt op investeringen in olie, kolen en gas.
- We handhaven bij aanbestedingen de eisen met betrekking tot sociaal rendement – zoals bijvoorbeeld het aannemen van mensen in de bijstand.
- De geparkeerde auto neemt veel openbare ruimte in beslag, gemiddeld meer dan de meeste studentenkamers. Deze ruimte kan niet gebruikt kan worden voor vergroening, spelen of ontspanning. Wij vinden het daarom gerechtvaardigd om de autobezitter een eerlijke prijs voor het gebruik van de openbare ruimte te laten betalen. We verhogen de tarieven voor parkeren en investeren dit geld in verkeersveiligheid en schone vervoersvormen, zoals fietsen, lopen en het openbaar vervoer.
De Leidse Donut
Om te laten zien hoe we onze financiële keuzes afwegen voor een zo breed mogelijke welvaart presenteren we de Leidse Donut (zie afbeelding), als uitwerking van de Donut Economie*. Deze Leidse Donut laat aan de buitengrenzen zien waar Leiden haar aandeel in de draagkracht van de aarde overschrijdt. Duidelijk is dat we een enorme uitdaging hebben om onze energie te verduurzamen, de biodiversiteit te verhogen en ons afval te verminderen. De binnenkant van de Leidse Donut vormt de sociale ondergrens en laat daarmee juist zien wat we voor onze eigen inwoners willen betekenen zodat Leidenaars genoeg verdienen, goede zorg en onderwijs genieten en zichzelf vrij en veilig kunnen voelen.
Als we binnen de grenzen van de donut komen, kan iedereen in Leiden tot zijn/haar recht komen, onder andere zonder armoede en daklozen, en zijn we een duurzame stad. In de filosofie van de donuteconomie proberen we zo veel mogelijk maatregelen te nemen die op meerdere onderdelen van de samenleving invloed hebben, dus bijvoorbeeld dat ze zowel Leiden duurzamer maken als mensen uit de armoede halen. Het model uit de donut helpt ons daarnaast om bij te dragen aan het behalen van de door de Verenigde Naties vastgestelde Duurzame Ontwikkelingsdoelen*, waar Leiden zich als Global Goals gemeente bij heeft aangesloten. Door doelen op te stellen en de resultaten openbaar inzichtelijk te maken wordt tevens het gemeentelijke beleid inzichtelijker en transparanter – zowel voor de politiek als voor burgers en journalisten
- Leiden ontwikkelt een Leidse Donut als basis achter de begroting. Dat betekent dat zo goed als mogelijk in kaart gebracht wordt wat de invloed is van alles wat er gebeurt in Leiden op Leidenaars en het lokale milieu, op alle mensen, het klimaat en milieu buiten Leiden. Die invloed wordt dan gekoppeld aan doelen die meegenomen worden in de begroting. Zo stimuleren we beleid en activiteit in de stad die op zo veel mogelijk vlakken de welvaart binnen en buiten Leiden vergroot.
- We steunen actief initiatieven met sociaal-ecologische doelstellingen die concreet invulling geven aan het Donut gedachtegoed. Hiermee versterken we tegelijkertijd de brede welvaart en de duurzaamheid in onze stad. Een voorbeeld van zo’n initiatief is het inzamelen van gebruikte laptops om deze op te knappen en ter beschikking te stellen aan (kans)arme Leidenaren.
- Als het aan GroenLinks ligt zijn in ieder geval de onderstaande doelstellingen onderdeel van de Leidse Donut. De situatie voor elk doel willen we jaarlijks tenminste verbeteren, en we zetten strategieën voor de langere termijn op om ze volledig te behalen. Voor alle gestelde doelen wordt jaarlijks, of ten minste per collegeperiode, zo breed mogelijk de status getoetst en onderzocht – waar mogelijk in samenwerking met kennisinstituten in de stad.
Doelstellingen om binnen het ecologisch plafond te komen of blijven:
1. Leiden wordt vanaf 2045 tenminste klimaatneutraal.
2. De Leidse economie wordt uiterlijk in 2050 circulair.
3. De biodiversiteit verbetert in elke wijk.
4. Het groenvolume (het volume van bomen en struiken) per wijk wordt tenminste hoger dan een vast te stellen minimum – wat tenminste ruim hoger is dan de minst groene wijk.
5. Het gehele verkeer wordt volledig fossiel- en uitstootvrij vanaf uiterlijk 2040.
6. De waterkwaliteit gaat vooruit en voldoet uiterlijk in 2025 aan de nieuwe Europese Kaderrichtlijn Water voor waterkwaliteit en ecologie.
7. Leiden gaat voldoen aan de WHO-normen voor schone lucht.
Doelstellingen om binnen het sociaal fundament te komen of blijven:
1. Het aantal Leidenaars in de schulden of dat niet voldoende verdient om rond te komen, wordt nul.
2. Ongewenste werkloosheid en het aantal mensen in de bijstand nemen af en maatschappelijke deelname neemt toe in de vorm van stageplaatsen en vrijwilligerswerk.
3. We maken een einde aan jeugdarmoede.
4. Het aantal dak- en thuisloze mensen neemt af met als doel om geen dak- en thuisloze mensen meer te hebben.
5. We houden ons aan de gemaakte woningbouwafspraken en bouwen daarvan tenminste 35% sociale huur en 25% midden-huur, en ook tenminste 5% woningen voor kwetsbare doelgroepen zoals woningen met zorgfunctie.
6. De wijken worden gemiddeld diverser in het woningaanbod: meer menging van goedkopere en duurdere woningen en de
beschikbare woonruimte sluit beter aan op de behoeftes van de Leidenaars.
7. Het gevoel van goede en passende zorg neemt toe.
8. Wachtlijsten in de jeugdzorg gaan naar nul.
9. Leidenaars en in het bijzonder de Leidse jeugd worden gezonder: minder overgewicht, minder rokers en meer beweging.
10. Leiden heeft geen verkeersdoden of ernstig gewonden meer.
11. Kansenongelijkheid en segregatie van scholen nemen af.
12. Het gevoel van betrokkenheid bij de wijk en stad en het vertrouwen in de lokale politiek nemen nemen toe.
13. Discriminatie op de arbeidsmarkt, verhuurmarkt, in het uitgaansleven etcetera en het aantal mensen dat zich gediscrimineerd voelt, wordt nul.
14. Gender- en seksuele ongelijkheid stopt.
15. Het gevoel van Leidenaars dat ze zichzelf kunnen zijn neemt toe.
16. Het gevoel van veiligheid en acceptatie van minderheden (o.a. LHBTIQ+ en vluchtelingen) neemt toe.
17. We behouden tenminste het hoogstaande en diverse cultuuraanbod en het wordt nog toegankelijker voor alle Leidenaars, zo veel mogelijk verspreid over de stad. Kunst- en cultuurinstellingen moeten aantonen dat hun publiek, medewerkersbestand en programmering diverser en inclusiever worden.
18. We behouden tenminste de huidige mogelijkheden van, en werken aan een breed aanbod aan sportactiviteiten in Leiden, toegankelijk voor alle Leidenaars en zeker voor kinderen.
19. We behouden en werken verder aan een divers en toegankelijk horeca- en uitgaansaanbod.
Meer Verkiezingsprogramma
Programma startpagina
Startpagina van het verkiezingsprogramma.
Lees meerAfval als grondstof
Een circulaire economie is de economie van de toekomst – ofwel alles wat we gebruiken/eten/consumeren wordt ofwel hergebruikt ofwel komt van een hernieuwbare...
Lees meerZekerheid voor alle Leidenaars
We willen een einde maken aan armoede en mensen in kwetsbare posities meer kansen geven.
Lees meerEerlijke Energie
De energietransitie is de grootste maatschappelijke en politieke uitdaging van onze tijd. Het tegengaan van de opwarming van de aarde vraagt al onze daadkracht...
Lees meerMET GROENLINKS IN HET COLLEGE (2018-2022)
...is Leiden een Global Goals gemeente geworden.
...is Leiden als een van de eerste steden van Nederland begonnen met een eigen klimaatbegroting waarmee we structureel investeringen mogelijk maken in de verduurzaming en verstedelijking van Leiden: het Financieel Perspectief Duurzame Stad.
...dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten en betaalt de vervuiler. Zo hebben we er met financiële prikkels voor gezorgd dat de zorg voor iedereen toegankelijk blijft, elk kind kan sporten en de stad flink is vergroend.
...is er extra geïnvesteerd in toegankelijke zorg, in cultuur, in schoolgebouwen, in sport, in schoolgebouwen, in sport, in schoon vervoer en natuurlijk in vergroening en duurzaamheid.
Donut Economie: Een economisch model van econoom Kate Raworth om een duurzame en toekomstbestendige economie te kunnen verwezenlijken en waar sociale en duurzame grenzen centraal staan in plaats van economische groei op zich. De gemeente Amsterdam is hier al mee aan de slag gegaan en heeft een Amsterdamse Stadsdonut. Over de hele wereld zijn er steden die het voorbeeld van Amsterdam willen gaan volgen.
Duurzame ontwikkelingsdoelen: Ook bekend als de Sustainable Development Goals (SDGs) of de Global Goals.
OZB: Onroerende Zaak Belasting, een gemeentelijk belasting voor huiseigenaren.